Maden sicili madencilikle ilgili çeşitli bilgilerin kaydedildiği bir yerdir. Hukukumuzda tapu sicili, gemi sicili, rehinli taşınır sicili, hayvan rehin sicili gibi çeşitli siciller bulunmaktadır. İşte maden sicili de bu sicillerden birisidir. Maden sicili MadK ve MadY’de birbirinden farklı bir şekilde tanımlanmıştır. Buna göre sicil MadK m. 3’te “tüm madencilik faaliyetleri ile ilgili bilgilerin kaydedildiği yer” olarak geçmekte iken MadY m. 4/1-ll ise sicili; “ruhsat hukuku ile ilgili bilgilerin kaydedildiği yer” olarak tanımlanmıştır. Verilen bu tanımlar aşağı yukarı birbirine benzemekle birlikte, ruhsat hukuku üzerinden yapılan tanımın daha doğru olduğu iddia edilmektedir184. Zira aksi halde maden sicili herhangi bir hukuki değeri olmayan her türlü işlemin kaydedildiği bir yer haline gelmiş olacaktır.
Maden haklarının kayıt altına alınması ruhsat güvenliği için önem arz etmektedir. Hakların bir sicile kaydedilmesiyle onların devamlılığı sağlanmış olmaktadır. Bu sayede madenci, ruhsat süresince o sahaya ilişkin başka bir kimseye ruhsat verilerek faaliyetlerinin engellenmeyeceğine dair güven duyacaktır. Ayrıca maden sicili maden hakkı üzerinde idarenin tek taraflı değişikliklerine karşı da madenciyi korumaktadır185.
Madenlerin kayıt altına alınması ile ilgili hukukumuzda çeşitli sistemler uygulanmıştır. 6309 sayılı eski Maden Kanunu’ndan önce hukukumuzda kayıt yöntemi uygulanmaktaydı186. Bu husus 26 Mart 1322 (1906) sayılı Maadin Nizamnamesi’ni temel alan 15.08.1939 tarih ve 4530 sayılı Taşra Maden İşlerine Dair Tarifname adlı metinde düzenlenmekteydi. Buna göre madenler her ilde ayrı ayrı tutulan kayıt defterine kaydedilmekteydi. Merkezi bir kayıt sistemi bulunmamaktaydı. Bakanlık sadece denetim görevini icra etmekteydi.
1954 yılında 6309 sayılı Maden Kanunu kabul edildiğinde, madenlerin Bakanlık tarafından tutulan ayrı bir sicile kaydedilmesi öngörülmüştür. Kanunun 102-106. maddeleri bu hususa ayrılmış, hatta bundan ayrı bir de Maden Sicil Tüzüğü ihdas edilmiştir. Her ilde ayrı ayrı tutulan maadin kayıt defterinden merkezi bir şekilde tutulan maden siciline geçilmesinin amacı; madencilikle ilgili bilgilerin tek elde toplanması, bilimsel ve ciddi bir envanterin geliştirilmesi188 ile madencinin kredi ihtiyaçlarının daha kolay bir şekilde karşılanmasıdır189. Zira merkezi idare tarafından tutulan maden sicili yöntemiyle madencinin alacağı kredi için güvence olarak göstereceği maden hakkının güvenilirliği artacaktır.
743 sayılı eski Medeni Kanun’da madenlerin bir taşınmaz olarak sayılmış olmasına rağmen 6309 sayılı Maden Kanun’da madenler için tapu sicilinden ayrı farklı bir sicil ihdas edilmesi, madenlerin devletin hüküm ve tasarrufu altında olmasından190 ve madenlere verilen önemden191 kaynaklanmaktadır. Ayrıca maden sicilinin bizzat devlet tarafından tutulması; istikrar, emniyet ve hakkaniyete uygunluk adına önem arz etmektedir.
Türk Medeni Kanunu’nun mehaz kanunu olan İsviçre Medeni Kanunu’nda193 madenler halen taşınmaz olarak kabul edilmekte ve tapu siciline kaydedilmektedir194. Türk Hukukunda da aynı durumun uygulanmasını öneren ve ayrı maden sicilinin gereksiz olduğunu savunanlar da mevcuttur195. Fakat maden haklarının, tapu siciline kaydedilen haklardan ayni hakların içerdiği kullanma, yararlanma ve tasarruf yetkileri bakımından farklılık arz ettiği için ayrı bir sicilde tutulmasının yerinde olduğu da ifade edilmektedir196. Bu yetkiler Medeni Hukuk’taki ayni haklardan farklı olarak Maden Hukuku’nda ağır bir idari denetim altında kullanılmaktadır.
Madenlerin bu alanda önemli ülkelerde nasıl bir sistemle kayda geçirildiğine de göz atmak faydalı olacaktır. Bu bağlamda Almanya, Avustralya, Kanada, Çin, Peru, Rusya, Güney Afrika, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri incelenecektir. İsviçre hukukunda uygulanan sisteme ise yukarıda zaten değinilmiştir.
Avustralya da madenlerin tescil edildiği merkezi bir sicil sistemi bulunmamaktadır. Bunun yerine her eyalet ve bölge ayrı bir sicil tutmaktadır. Tapu sicilinden bağımsız olan bu sicillerde; bağış, rehin, satış, kiralama gibi maden hakkını etkileyen her türlü işlem kayıt altına alınmaktadır197. Aynı şekilde Kanada’da da merkezi bir sistem bulunmamaktadır ve Nunavut ve Kuzeybatı Bölgeleri hariç olmak üzere, maden haklarının kaydı hususu illere ve bölgelerin yerel sicillerine bırakılmıştır.
Madenlerin devlete ait olduğu198 Çin de ise yukarıda belirtilen ülkelerin aksine merkezi bir sicil sistemi bulunmaktadır. Tapu sicilinden ayrı olan bu sicil Doğal Kaynaklar Bakanlığı tarafından tutulmaktadır199. Aynı şekilde Güney Afrika Cumhuriyeti’nde de madenler Maden Ruhsatları Ofisi’nde (Mineral Titles Office) tapu sicilinden ayrı bir sicile kaydedilmektedir.
Bir Latin Amerika ülkesi olan ve bu kıtanın sistemi iyi bir şekilde yansıtan Peru’da madenler Peru Kamu Sicilleri’nden birisi olan Madencilik Sicili’nde tutulmaktadır. Bu sicile kayıtlar Jeoloji, Madencilik ve Metalürji Enstitüsü gözetiminde yapılmaktadır201. Rusya da ise, madencilikle alakalı olabilecek hakların kaydedildiği iki tane sicil bulunmaktadır. İlk sicil lisans ve ruhsatların kaydedildiği ve Mineral Kaynakları Federal Kurumu tarafından tutulan sicildir. İkincisi ise, madencilikle alakalı olmakla birlikte madenin bulunduğu araziyi ilgilendiren hakların kaydedildiği tapu sicilidir202. Amerika Birleşik Devletleri de bağımsız maden sicili bulundurmayan ülkelerden bir tanesidir. Maden haklarını ilgilendiren kayıtlar hem ilgili eyaletin tapu kayıtlarında hem de federal hükümet tarafından [Arazi Yönetim Bürosu (Bureau of Land Management)] tutulmaktadır.
Birleşik Krallık’ta ise, durum yukarıda sayılan ülkelerden farklıdır. Burada madenler için ayrı bir sicil kurulmamış olup204, madencilikle ilgili bütün haklar tapu siciline kaydedilmektedir205. Bununla birlikte İngiliz Jeolojik Araştırma Kurumu; madenlerin ismi, koordinatları, ürünlerin özellikleri ve miktarı, ruhsat sahibinin adı, unvanı gibi bilgileri ayrıca tutmaktadır206. Aynı şekilde Almanya’da da maden mülkiyeti tapu siciline kaydedilmekte olup ayrı bir maden sicili bulunmamaktadır207. Bununla birlikte yetkili idarenin tutmuş olduğu bir maden yetkilendirme kitabı208 (mining authorization book) vardır ki, buna arama, işletme ruhsatları, maden mülkiyeti sahipliği ve bunlarda yapılacak birleşme, bölünme ve değişiklikler kaydedilmektedir. İlgisini ispat edenler bu kitabı inceleyebilmektedir.
#MadenSicili #MadK #MadY #TapuSicili #GemiSicili #RehinliTaşınırSicili #HayvanRehinSicili #RuhsatHukuku #MadenHakkı #Madenİpotegi #RuhsatGüvencesi #MadenAramaRuhsatı #MadenİşletmeRuhsatı #MadenKayıtDefteri #MerkeziKayıtSistemi #MadenSicilTüzüğü #MadenBilgiEnvanteri #KrediGüvencesi #MadenKanunu #MaadinNizamnamesi #TaşraMadenİşlerineDairTarifname #MadenRuhsatları #MadenHakları #MadenİrtifakHakkı #Kamulaştırma #MadenTeşvikleri #CevherMülkiyeti #GörünürRezerv #BuluculukHakkı #MadenKayıtSistemi #Madenİptali #MadenSahası #MadenİptaliTazminatı #MadenHaklarıÇelişkileri #RödövansSözleşmeleri #MadenSicilKapsamı #MadenYatırımGiderleri #MadenHaklarıTazminatı #İdareninSorumluluğu #KamuKülfeti #MadenHakkıKoruma #MadenSahasıGüvencesi #MadenHukuku #MadenHakkıSınırları #MadenYatırımGiderleri #YatırımGiderleriTanımı #MadenSicilDeğişiklikleri #MadenHaklarıDevri #Madenİşlemleri #MadenRuhsatıİptali #MadenTeşvikleri2024 #MadenHukukuGelişmeleri #MerkeziMadenSicili #MadenRuhsatıHakları #MadenYetkilendirmeKitabı #MadenİrtifakHakkı #MadenHaklarıYönetimi #MadenKapsamı #MadencilikYatırımları #MadenİşletmeHakları #MadenSicilYönetmeliği #MadenYatırımGiderleriKapsamı #MadenHaklarıTazminatYöntemi #Madenİhtiyaçları #MadenYatırımGüvencesi #MadencilikÇakışmaları #MadenKayıtYönetimi #MadenHaklarıYönetimi #MadenSahasıKayıtları #MadenİşlemleriHukuku #MadenTeşvikleriYönetimi #MadenHukukundaGüvence #MadenSahasıTescili #MadenAramaVeİşletme #MadenAramaBilgileri #MadenHukukuYatırımları #MadenYönetmelikleri #MadenRuhsatYönetimi #MadenGüvenceleri #MadenSözleşmeleri #MadenÇakışması #MadenRuhsatlarıİptali #MadenKayıtBilgileri #MadenTazminatları #MadenAramaVeİşletmeRuhsatları #MadenHakkıİptali #MadenYatırımGüvencesi #MadenYönetimi #MadenRuhsatDenetimleri #MadenÇakışmaYönetimi #MadenHakkıKapsamı #MadenTazminatYöntemleri #MadenHaklarıKoruma #MadenİptaliYönetmelikleri #MadenSahasıKayıtSistemi #MadenYatırımDenetimi #MadenHukukuÇakışmaları #MadenRuhsatGüvencesi #MadenKayıtSistemiYönetimi #MadenSahasıGüvenceSistemleri